ارز دیجیتال بیت کوین (BTC) به زبان ساده

وقتی صحبت از ارزهای دیجیتال یا کریپتوکارنسی می‌شود، اولین عبارتی که به ذهن غالب افراد خطور می‌کند، بیت کوین یا Bitcoin است. در نظر عده بسیاری، بیت کوین همان ارز دیجیتال است که با نماد BTC شناخته می‌شود.

طی سال های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ به واسطه رشد محبوبیت و اخبار گسترده ای که از ارزهای دیجیتال منتشر شده، ارزش بازار رمزارزها همواره رو به افزایش بوده است. مثلاً حجم معاملات بیت کوین به تنهایی زمانی که در اوج قیمتی خود بود، با کامودیتی با ارزشی مثل طلا در رقابت بود.

اما بیت کوین واقعا چیست، چه کاربردی دارد، چگونه به وجود آمده و چه آینده ای در انتظار آن است؟ در این مطلب به یکایک سوالات شما پاسخ می‌دهیم.

ارز دیجیتال بیت کوین چیست؟

بیت کوین با نماد اختصاری BTC یک دارایی رمزنگاری شده و یک ارز مجازی است که وایت پیپر آن در سال ۲۰۰۹ توسط فرد یا افرادی ناشناس تحت عنوان ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) و با هدف حذف نظارت نهادها، اشخاص یا سازمان های دولتی بر تراکنش های مالی معرفی گردید.

از دیگر القاب رمز ارز بیت کوین می‌توان به بیت کویین، پادشاه ارزهای دیجیتال، طلای دیجیتال و حتی طلای دوم اشاره کرد؛ طلایی که امکان انتقال آن از طریق ایمیل میسر است!

بر خلاف ارزهای فیات (پول های ملی)، هیچ بانک یا دولتی وجود ندارد که بیت کوین را کنترل کند. همچنین برای کنترل تورم این ارز نیز، عرضه آن محدود به تنها ۲۱ میلیون واحد سکه شده است که به مرور ضرب می‌شوند.

بیت کوین اولین شبکه پرداخت غیر متمرکز همتا به همتا (Peer to Peer) است که توان عملیاتی خود را فقط از طریق کاربران شبکه بلاک چین خود دریافت می‌کند.

از زمان معرفی بیت کوین تا امروز، رمز ارزهای بسیاری با الهام از این ارز دیجیتال به وجود آمده اند و بسیاری از آن ها سعی دارند جای بیت کوین را بعنوان یک روش پرداخت گرفته یا بعنوان یک ابزار در سایر بلاک چین ها مورد استفاده قرار گیرند.

بیشتر بخوانید: کدام شرکت ها بیت کوین را بعنوان روش پرداخت می پذیرند؟

در ادامه به بررسی اتفاقات سال های ابتدایی پیدایش بیت کوین می‌پردازیم.

تاریخچه پیدایش و خلق بیت کوین

آغاز بیت کوین را می‌توان به سال ۲۰۰۸ و زمانی نسبت داد که ساتوشی ناکاموتو (فرد یا گروهی که بعنوان خالق ارز دیجیتال بیت کوین شناخته می‌شود) با انتشار وایت پیپری مفاهیم بیت کوین (BTC) و تکنولوژی بلاک چین (Blockchain) را معرفی کرد.

وایت پیپر ناکاموتو تنها آغاز ماجرا بود و در سال ۲۰۰۹ بیت کوین از یک فرضیه به واقعیت بدل شد. روندی که ارز دیجیتال بیت کوین در سال ۲۰۰۹ طی کرد را می‌توان در قالب زیر تقسیم بندی کرد:

سوم ژانویه ۲۰۰۹: ناکاموتو به وسیله استخراج اولین بلوک بیت کوین، مفهوم بلاک چین را تأیید کرد. این بلوک شامل ۵۰ بیت کوین بود و تحت عنوان جنسیس بلاک (Genesis Block) یا بلوک ۰ شناخته می‌شد.

هشتم ژانویه ۲۰۰۹: ناکاموتو نسخه ۱.۰ بیت کوین را بعنوان یک نرم افزار کد باز (Open Source) در Source Forge منتشر کرد. بیت کوین در حال حاضر در GitHub است.

دوازدهم ژانویه ۲۰۰۹: اولین تراکنش بیت کوین در حالی انجام شد که در آن ناکاموتو ۱۰ بیت کوین را در بلوک ۱۷۰ برای هال فینی ارسال کرد.

دوازدهم اکتبر ۲۰۰۹: کانال bitcoin-dev روی اینترنت برای توسعه دهندگان بیت کوین ایجاد شد.

سی و یکم اکتبر ۲۰۰۹: اولین صرافی بیت کوین (بازار معاملاتی بیت کوین) راه اندازی شده و امکان مبادله پول کاغذی با بیت کوین برای مردم فراهم شد.

بیست و دوم نوامبر ۲۰۰۹: با هدف به اشتراک گذاری اخبار و اطلاعات مربوط به بیت کوین، ناکاموتو فروم Bitcointalk را راه اندازی کرد.

در ادامه نحوه ساخت بیت کوین را توضیح می‌دهیم.

ارز بیت کوین چگونه تولید می شود؟

به فرایند ساخت و خلق بیت کوین، ماینینگ (Mining) یا استخراج می‌گویند. به عبارت دیگر، برای تولید بیت کوین، باید آن را استخراج کرد. اما ماین بیت کوین چیست و چگونه انجام می‌شود؟

استخراج (ماین) بیت کوین به چه معنی است؟

فرایند حل معادلات هش رمزنگاری شده برای تأیید تراکنش های بیت کوین با روش اثبات کار یا PoW را استخراج بیت کوین می‌نامند. انجام این محاسبات نیاز به سخت افزاری پیچیده و قدرتمند دارد که به آن ماینر گفته می‌شود.

دستگاه های ماینر برای یافتن ترکیب درست هش-نانس با یکدیگر رقابت کرده و هر ماینری که موفق به حل این پازل پیچیده ریاضی گردد، یک بلوک به شبکه بلاک چین بیت کوین اضافه می‌کند که حاوی اطلاعاتی نظیر تراکنش های بیت کوین و هش بلوک های قبل از خود است.

برای استخراج بیت کوین معمولاً از پردازنده های گرافیکی تخصصی (GPU) یا تجهیزات ASIC (مدارات مجتمع با کاربرد خاص) استفاده می‌شود. در این فرایند که به روشی غیر متمرکز انجام می‌شود، بیت کوین های جدیدی ایجاد شده و به ارزهای BTC قبلی اضافه می‌گردد.

ترمینولوژی بیت کوین

بیت کوین (Bitcoin) را به جرأت می‌توان شناخته‌شده‌ترین شبکه بلاک چین و معتبرترین ارز دیجیتال دانست که ارزش آن از زمان عرضه اولیه (ICO) در سال ۲۰۰۹، به طرز چشم‌گیری افزایش پیداکرده و از تنها چند سنت (نزدیک به صفر) به بیش از ۶۷,۰۰۰ دلار در سال ۲۰۲۱ رسیده است.
روزانه حجم زیادی ارز بیت کوین (BTC) در بازار کریپتوکارنسی معامله می‌شود و برخی دیگر از کاربران نیز مشغول استخراج آن هستند. کلمات و اصطلاحات گوناگونی پیرامون شبکه بلاک چین و ارز دیجیتال بیت کوین وجود دارند که درک صحیح آن‌ها برای هر سرمایه‌گذار و کاربری در حوزه ارزهای دیجیتال ضروری است. در ادامه به ترمینولوژی (Terminology) یا اصطلاح‌شناسی Bitcoin می‌پردازیم.

بلاک چین بیت کوین

بلاک چین بیت کوین (Bitcoin Blockchain) تلفیقی از ارز BTC و شبکه بلاک چین است. شخص یا گروهی از افراد، پروتکل بیت کوین را در سال ۲۰۰۸ ایجاد کردند تا کنترل پول را در زمانی که نهادهای متمرکز در دنیا شکست خورده بودند، غیرمتمرکز (Decentralized) کنند. سندی به نام وایت پیپر (White Paper) بیت‌کوین، مجموعه‌ای از قوانین محاسباتی را مشخص کرد که نوع جدیدی از پایگاه داده توزیع‌شده را نشان می‌داد؛ بلاک چین. این شبکه در ژانویه ۲۰۰۹ راه‌اندازی شد.

بلاک چین بیتکوین به داده‌های ذخیره ‌شده در «بلوک»‌های اطلاعاتی اشاره دارد که در یک «زنجیره» دائمی به هم متصل می‌شوند. هر بلوک (Block) نیز مجموعه‌ای از تراکنش‌های Bitcoin مربوط به یک دوره زمانی خاص است. بلوک‌ها روی هم انباشته می‌شوند و هر بلوک جدید به بلوک‌های قبلی تکیه می‌کند. درنتیجه، مجموعه‌ای از بلوک‌ها یا زنجیره‌ای از بلوک‌ها در شبکه بیت کوین پدید می‌آیند که موجب پیدایش کلمه بلاک چین می‌شود.

هر بار که یک بلوک جدید به شبکه اضافه می‌شود، بلوک‌های قبلی را غیرقابل تغییر می‌کند. این فرآیند تضمین می‌کند که هر بلوک در گذر زمان ایمن‌تر می‌شود و این نمونه‌ای از چگونگی تغییر نحوه انجام معاملات بانکی و مالی توسط فناوری بلاک چین بیت کوین است.
بااین‌وجود، بلاک چین بیتکوین بسیار فراتر از ارز دیجیتال BTC است. درواقع Bitcoin Blockchain یک فناوری پیشرفته است که ارز بیت کوین و بسیاری دیگر از ارزهای دیجیتال بر روی آن ساخته‌شده‌اند. این بلاکچین کاملاً منحصربه‌فرد است و اطمینان می‌دهد که تمام تراکنش‌ها دقیق هستند و سوابق مالی برای همیشه در دسترس خواهند بود.

آدرس بیت کوین

اگر قصد خرید یا فروش اقلامی را با استفاده از ارز بیت کوین دارید، باید بتوانید وجوه خود را از یک مکان خاص ارسال و دریافت کنید. این پروسه دقیقاً شبیه به ارسال و دریافت نامه یا کارت‌پستال از طریق صندوق پستی است؛ اما در اینجا ما در مورد ارسال و دریافت بیت کوین صحبت می‌کنیم. ازاین‌رو مکانی که شما اقدام به مبادله Bitcoin می‌کنید، اینترنت است که با یک سری حروف و اعداد طولانی نشان داده می‌شود.

آدرس بیت کوین (Bitcoin Address) مجموعه‌ای از کاراکترها به طول ۲۷ تا ۳۴ کاراکتر آلفانومریک (Alphanumeric) است؛ به این معنی که شامل حروف و اعداد است. شما می‌توانید این آدرس را به‌صورت یک بارکد QR نیز به اشتراک بگذارید. در این حالت، اگر بارکد را اسکن کنید، یک آدرس بیت کوین ظاهر می‌شود.
علاوه بر انجام معاملات از طریق بلاک چین، Bitcoin Address می‌تواند به‌عنوان یک شناسه عمومی برای کیف پول دیجیتال شما نیز تعریف شود. هیچ محدودیتی برای تعداد آدرس‌هایی که می‌توانید داشته باشید، وجود ندارد. بنابراین شما می‌توانید بی‌نهایت آدرس در شبکه بلاک چین بیت کوین داشته باشید. درواقع داشتن چند آدرس بیت‌کوین به‌منظور افزایش امنیت فرآیندهای گوناگون و حفظ محرمانگی توصیه می‌شود.

ساتوشی ناکاماتو

اولین ارز بیت کوین در ۳ ژانویه ۲۰۰۹ توسط شخصی به نام ساتوشی ناکاماتو (Satoshi Nakamoto) استخراج شد. در حال حاضر، ساتوشی ناکاماتو به‌عنوان نام مستعار شخص یا گروهی از افراد که Bitcoin را ایجاد کرده‌اند شناخته می‌شود. ناکاماتو شخصیت یا چهره‌هایی نامرئی هستند که آفرینش فناوری آن‌ها بر جهان تأثیر گذاشته است.

ناکاماتو مدت‌ها قبل از آفرینش بیت کوین، در بین علاقه‌مندان به کریپتو کارنسی –مانند دانشمندان کامپیوتر و هکرها- نامی آشنا بود. سال‌ها قبل از آفرینش بیتکوین، شخصی با همین نام اقدام به ارسال پیام در شبکه‌های آنلاین کرده بود و از طریق ایمیل با سایر توسعه‌دهندگان در ارتباط بود. اگرچه به‌طور رسمی تأیید نشده است، اما به‌طور گسترده این گمان وجود دارد که شخص (یا اشخاص) پشت نام مستعار ساتوشی ناکاماتو با این پیام‌ها مرتبط بوده است.

ساتوشی ناکاماتو ماه‌ها قبل از استخراج اولین بیت کوین، وایت پیپری در لیست پستی رمزنگاری با عنوان «بیت‌کوین: سیستم نقدی الکترونیکی همتا به همتا» منتشر کرده بود. این سند یک پروتکل غیرمتمرکز همتا به همتا (Peer to Peer) را تشریح کرد که ازنظر رمزنگاری ایمن بود. بسیاری از توسعه‌دهندگان ادعا می‌کنند که ایمیل‌هایی از حساب Satoshi Nakamoto دریافت کرده‌اند که مربوط به سال ۲۰۱۱ هستند. بااین‌وجود، مشخص نیست که آیا این همان شخصی است که اولین ارز دیجیتال جهان را ایجاد کرده یا خیر.

تراکنش بیت کوین

تراکنش‌ها (Transactions) مهم‌ترین بخش سیستم بیتکوین هستند. هر عنصر دیگری در این بلاک چین به‌گونه‌ای طراحی‌شده تا اطمینان حاصل شود که تراکنش‌ها می‌توانند ایجاد شوند، در شبکه منتشر شوند، اعتبارسنجی شوند، و درنهایت به دفتر کل تراکنش‌ها (بلاکچین) اضافه شوند. تراکنش‌های بیت کوین شامل ساختارهای داده‌ای هستند که انتقال ارزش بین شرکت‌کنندگان در سیستم Bitcoin را رمزگذاری می‌کنند. هر تراکنش یک ورودی عمومی در بلاک چین بیتکوین است.

چرخه حیات تراکنش با ایجاد تراکنش شروع می‌شود که با اسامی دیگری نظیر مبدأ یا منشأ نیز شناخته می‌شود. پس‌ازآن، تراکنش با یک یا چند امضا معتبر می‌شود که این امضاها نشان‌دهنده مجوز خرج کردن وجوه ذکرشده در قرارداد هستند. سپس این تراکنش در شبکه بیت کوین پخش می‌شود تا جایی که هر گره شبکه (شرکت‌کننده) تراکنش را اعتبارسنجی و منتشر کند تا زمانی که تقریباً به تمام گره‌های موجود در شبکه برسد. درنهایت، تراکنش توسط یک گره ماینینگ تأیید و در بلوکی از تراکنش‌ها در شبکه بیت کوین ثبت و گنجانده می‌شود.

هنگامی‌که یک تراکنش ایجاد شد، توسط صاحب (یا صاحبان) منابع مالی امضا می‌شود. اگر تراکنش به‌درستی شکل‌گرفته و امضاشده باشد، این Transaction معتبر و شامل تمام اطلاعات لازم برای انتقال وجه است. درنهایت، تراکنش معتبر باید به شبکه Bitcoin برسد تا بتوان آن را منتشر کرد و سرانجام برای ثبت و گنجاندن در بلاک چین به یک ماینر برسد.

هاوینگ بیت کوین

هاوینگ بیت‌کوین (Bitcoin Halving) زمانی است که پاداش استخراج ارز BTC به نصف کاهش پیدا می‌کند. هاوینگ هر چهار سال یک‌بار اتفاق می‌افتد. سیاست نصف کردن پاداش، در الگوریتم ماینینگ بیت کوین نوشته‌شده تا با مدیریت کمبود، از ایجاد تورم جلوگیری شود. در این تئوری، کاهش سرعت انتشار ارز بیت کوین به این معنی است که اگر تقاضا ثابت بماند، قیمت افزایش خواهد یافت.

یک شبکه غیرمتمرکز از اعتبارسنج‌ها، تمام تراکنش‌های Bitcoin را در فرآیندی به نام استخراج تأیید می‌کند. زمانی که آن‌ها برای اولین بار از محاسبات پیچیده ریاضی برای اضافه کردن گروهی از تراکنش‌ها به بلاکچین بیت کوین در قالب مکانیسم اثبات کار (PoW) استفاده می‌کنند، ۶.۲۵ ارز BTC پاداش می‌گیرند. بر اساس قیمت لحظه ای بیت کوین، این تعداد حدودا معادل ۱۰۰,۰۰۰ دلار است که انگیزه مناسبی به ماینرها می‌دهد.

این بلوک‌های تراکنش به‌طور تقریبی هر ۱۰ دقیقه یک‌بار تولید می‌شوند. بر اساس قوانین بیتکوین، پاداش استخراج‌کنندگان بعد از ایجاد هر ۲۱۰,۰۰۰ بلوک به نصف کاهش می‌یابد. بر این اساس، هاوینگ تقریباً هر ۴ سال یک‌بار اتفاق افتاده و درنهایت با نصف شدن پاداش ماینینگ در سال ۲۱۴۰، تعداد ۲۱ میلیون ارز بیت کوین در گردش خواهند بود و دیگر شاهد ایجاد هیچ سکه جدیدی نخواهیم بود.

تاریخچه هاوینگ بیت کوین

بر اساس الگوریتم بیت کوین، مجموعا ۳۳ هاوینگ در مسیر کاهش پاداش استخراج بلوک های جدید بیت کوین تا رسیدن به ۱ ساتوشی (کوچکترین واحد بیت کوین) وجود دارد. تا امروز ۳ مرحله هاوینگ بیت کوین اتفاق افتاده و پاداش استخراج Bitcoin در هر نوبت به نصف کاهش یافته است.

در ابتدای مسیر استخراج بیت کوین، خالق این رمز ارز پاداشی معادل ۵۰ واحد BTC را برای استخراج بلوک های جدید در نظر گرفته بود. در جدول زیر می توانید تاریخ هاوینگ های بیت کوین به همراه پاداش استخراج بلوک های جدید BTC را در یک نگاه ببینید.

شبکه لایتنینگ بیت کوین

شبکه لایتنینگ (Lightning Network) لایه دومی است که به Bitcoin Blockchain اضافه‌شده و امکان انجام تراکنش‌های خارج از زنجیره را مهیا می‌کند. درواقع لایتنینگ برای انجام تراکنش بین طرف‌هایی است که در شبکه بلاک چین حضور ندارند. کانال‌های پرداخت متعدد بین طرفین یا کاربران بیت کوین، لایه دوم یا همان شبکه لایتنینگ را تشکیل می‌دهند.

کانال Lightning Network یک شیوه تراکنش دوطرفه است که کاربران قادر هستند عملیات پرداخت به یک کاربر دیگر یا دریافت از آن کاربر را انجام دهند. لایه دوم با مدیریت تراکنش‌های خارج از شبکه اصلی بلاک چین (لایه اول)، مقیاس‌پذیری (Scalability) برنامه‌های بلاکچین بیت کوین را افزایش می‌دهد. این در حالی است که شبکه لایتنینگ همچنان از الگوی امنیتی غیرمتمرکز و قدرتمند شبکه اصلی بهره می‌برد.

مقیاس‌پذیری مانع بزرگی است که پذیرش گسترده ارزهای دیجیتال را محدود می‌کند. با یک مقیاس‌بندی اصولی و درست، شبکه Bitcoin قادر خواهد بود که میلیون‌ها تا میلیاردها تراکنش را در ثانیه (TPS) انجام دهد. بیتکوین نیز مانند رقیب سنتی خود –اتریوم (Ethereum)– به دنبال دستیابی به چنین قدرتی با استفاده از شبکه لایتنینگ است.

روند قیمتی رمز ارز Bitcoin

بیت کوین از زمان پیدایش در سال ۲۰۰۹ تا به امروز نوسانات قیمتی بسیاری را تجربه کرده است بطوریکه در ابتدای راه نوعی دارایی فاقد ارزش تلقی می‌شد اما ۱۲ سال بعد و در نوامبر سال ۲۰۲۱ به ارزشی بیش از ۶۹,۰۰۰ دلار دست یافت.

اوج قیمت ۶۹ هزار دلاری بیت کوین باعث شد ارزش بازار یا مارکت کپ این رمز ارز به تنهایی از بسیاری کامودیتی ها پیشی گرفته و در رقابت تنگاتنگی با سهام ابر شرکت هایی مانند تسلا و آمازون قرار گیرد. محبوبیت BTC نیز روندی صعودی داشته و هر روز به تعداد سرمایه گذاران بازار بیت کوین و به واسطه آن، بازار کریپتوکارنسی افزوده می‌شد.

حجم سرمایه ورودی به قدری بالا بود که نه تنها بیت کوین، بلکه بازار دیگر انواع ارزهای دیجیتال را نیز رونق بخشید. بطور کلی رمز ارزها را می توان به ۱۳ دسته مختلف تقسیم بندی کرد که عبارتند از:

• رمزارزهای کلاسیک
• رمز ارزهای برنامه ای (DApps)
• دارایی های دیجیتال کاربردپذیر
• ارزهای حوزه امور مالی غیر متمرکز (DeFi)
• ارز صرافی ها
• میم کوین یا ارزهای دیجیتال شوخی
• ارزهای وب ۳ و خدمات آنلاین
• رمز ارزهای حوزه Metaverse و بازی
• کوین های حریم خصوصی (Privacy Coins)
• ارزهای دیجیتالی دارای ارزش ثابت (Stablecoin)
• توکن های بی هدف یا شت کوین
• توکن غیرقابل معاوضه یا NFT
• ارزهای دیجیتال اینترنت اشیا

شایان ذکر است که از زمان ثبت رکورد قیمتی بیت کوین، تا میانه سال ۲۰۲۲، این ارز در روندی بطور کلی نزولی قرار گرفته و در بازه ۶۵ هزار تا کمتر از ۱۸ هزار دلار در نوسان بوده است.

خرید و فروش بیت کوین

مزایا و نقاط قوت بیت کوین نه تنها آن را به پادشاه ارزهای دیجیتال و دارنده بالاترین حجم بازار (مارکت کپ) معاملات کریپتوکارنسی بدل کرده، بلکه تمامی صرافی های ارز دیجیتال را بر آن داشته تا BTC را به‌عنوان اولین رمز ارز قابل معامله خود لیست کنند.

برای خرید یا فروش بیت کوین می توانید لیست صرافی های خارجی دارای بازار معاملاتی BTC را از طریق این لینک مشاهده نمایید.

این روند در صرافی های داخلی نیز کاملا مشابه است؛ تقریبا تمام بازارهای معاملاتی داخلی، امکان خرید بیت کوین را برای مشتریان خود فراهم نموده اند. در این میان صرافی ارز دیجیتال بیت میت با کارمزدهای رقابتی و امکان معامله بیش از ۱۴۰ رمز ارز می تواند یکی از بهترین انتخاب های شما باشد.

آینده بیت کوین چگونه پیش بینی می شود؟

ارزهای رمزنگاری شده به خودی خود نوعی دارایی غیر قابل لمس هستند که هنوز مدت زیادی از معرفی و بیان کاربردها، مزایا و معایب آن ها نمی‌گذرد. بیت کوین (Bitcoin) نیز بعنوان با ارزش ترین دارایی دیجیتال، از این قاعده مستثنی نبوده و نمی‌توان آینده مشخصی برای آن متصور شد؛ اما افزایش تعداد شرکت های پذیرنده بیت کوین به عنوان روش پرداخت، اثبات مزایا و کاربردهای گسترده این رمز ارز و ایجاد هزاران کوین و توکن دیگر با الهام از BTC، نوید آینده ای روشن برای دارایی های رمزنگاری شده دیجیتال یا کریپتو را می‌دهد.