دامیننس بیت کوین (Bitcoin Dominance) که به آن سلطه بیت کوین نیز گفته می‌شود، یک شاخص کلیدی در بازار ارزهای دیجیتال است که نسبت ارزش بازار بیت کوین را به کل ارزش بازار ارزهای دیجیتال نشان می‌دهد. این شاخص بیان می‌کند که چه درصدی از کل سهم بازار ارزهای دیجیتال متعلق به بیت کوین است. منظور از ارزش بازار همان مارکت کپ (Market Cap) است.
درک دامیننس بیت کوین برای معامله‌گران و سرمایه‌گذاران ارزهای دیجیتال از اهمیت بالایی برخوردار است. این معیار می‌تواند مانند یک قطب‌نمای ارزشمند عمل کرده و به عنوان یک ابزار برای تجزیه و تحلیل روند بازار، شناسایی فرصت‌های معاملاتی و پیش‌بینی حرکات آتی قیمت مورد استفاده قرار بگیرد.
در ادامه به بررسی بیشتر دامیننس بیت کوین، تاریخچه استفاده و عوامل موثر بر آن و نیز کاربردهای این شاخص در تحلیل بازار ارزهای دیجیتال خواهیم پرداخت.
دامیننس بیت کوین چیست؟
دامیننس بیت کوین شاخصی است که نسبت ارزش بازار بیت کوین را به کل ارزش بازار کریپتوکارنسی نشان می‌دهد. به عبارت دیگر، این شاخص بیان می‌کند که بیت کوین چه سهمی از مارکت کپ کل بازار ارزهای دیجیتال را به خود اختصاص داده است. سرمایه‌گذاران و معامله‌گران از این شاخص برای ارزیابی تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذاری خود استفاده می‌کنند.
در ابتدای ظهور بیت کوین، این ارز دیجیتال تسلط مطلقی بر بازار داشت و هیچ رقیبی در مقابل خود نمی‌دید. اما با گذشت زمان، ارزهای دیجیتال جدید و متنوعی از انواع آلت‌کوین‌ها و استیبل کوین‌ها پا به عرصه گذاشته و سهمی از بازار کریپتو را به خود اختصاص دادند. رشد و محبوبیت آلت‌کوین‌ها به تدریج سلطه بیت کوین را کاهش داد و دامیننس آن را به زیر ۱۰۰درصد رساند.
بیشتر بخوانید: ارز دیجیتال بیت کوین (BTC) به زبان ساده
دامیننس بیت کوین چطور محاسبه می‌شود؟
برای محاسبه شاخص سلطه بیت کوین کافیست مارکت کپ بیت کوین را بر مارکت کپ کل بازار ارزهای دیجیتال تقسیم کنید. فرض کنید ارزش بازار بیت کوین ۶۵ میلیون دلار و ارزش کل بازار ارزهای دیجیتال ۱۰۰ میلیون دلار باشد؛ در این صورت با استفاده از فرمول بالا، تسلط یا دامیننس بیت کوین ۶۵ درصد خواهد بود. به عبارت دیگر، بیت کوین ۶۵ درصد از کل ارزش بازار کریپتوکارنسی را به خود اختصاص داده است.
تاریخچه دامیننس بیت کوین
در سال ۲۰۱۷ دو رخداد مهم شامل رونق گرفتن عرضه اولیه کوین یا (ICO) و همچنین ظهور انبوه آلت‌کوین‌ها در دنیای کریپتوکارنسی به وقوع پیوست! در این میان، سرمایه‌گذاران به دنبال یافتن ابزاری برای ارزیابی وضعیت صعودی یا نزولی قیمت این ارزهای دیجیتال جدید نسبت به قیمت بیت کوین بودند.
شاخص تسلط بیت کوین به عنوان ابزاری مناسب جهت سنجش سهم بیت کوین در بازار ارزهای دیجیتال مطرح شد. کاهش سهم (Dominance) بیت کوین می‌توانست نشان‌دهنده افزایش تقاضا برای آلت‌کوین‌ها و احتمال رشد قیمت آنها باشد. در مقابل، افزایش تسلط بیت کوین می‌توانست نشان‌دهنده روند نزولی آلت‌کوین‌ها و احتمال کاهش قیمت آنها باشد.
با وجود اینکه شاخص دامیننس بیت کوین در حدود سال ۲۰۱۷ میلادی در میان فعالان و کامیونیتی معاملات ارزهای دیجیتال مطرح شد، اما تا سال ۲۰۲۱ و رونق گرفتن بازار آلت‌کوین‌ها مورد استفاده گسترده قرار نگرفت.
در آن زمان پلتفرم‌هایی مانند CoinMarketCap و TradingView که به عنوان منابع پیشگام در زمینه ارائه اطلاعات و تحلیل بازار ارزهای دیجیتال شناخته می‌شدند از سلطه بیت کوین به عنوان ابزاری کارآمد برای نمایش احساسات بازار و روندها استفاده کرده و آن را به شاخصی رایج تبدیل کردند. به این ترتیب موجب افزایش آگاهی معامله‌گران و سرمایه‌گذاران از این شاخص شدند.
از آن زمان به بعد، دامیننس بیت کوین به ابزاری محبوب برای تحلیلگران و معامله‌گران بازار ارزهای دیجیتال تبدیل شده است و به آنها دیدگاهی کلی از وضعیت بازار و روند کلی حاکم بر آن ارائه می‌دهد.
دامیننس بیت کوین از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۴
تا سال ۲۰۱۷، بیت کوین ۹۵ درصد از کل ارزش بازار ارزهای دیجیتال را به خود اختصاص داده بود و به عنوان سلطانی بی‌رقیب در این عرصه حکمرانی می‌کرد.
اما این سلطه دیری نپایید؛ در اوایل سال ۲۰۱۸ با رونق عرضه اولیه سکه (ICO) و افزایش محبوبیت بلاک‌چین‌های دیگر مانند اتریوم و سولانا، ورق برگشت و سلطه بیت کوین در این سال به پایین‌ترین سطح خود یعنی ۳۷.۶ درصد رسید.
اما این روند نزولی موقت بود؛ در سال ۲۰۱۹ با کاهش شدید قیمت اتریوم (سقوط ۸۷درصدی)، سلطه بیت کوین بار دیگر افزایش یافت و به حدود ۷۱درصد رسید.
در حال حاضر (سال ۲۰۲۴)، داستان بیت کوین کمی پیچیده‌تر شده است. تسلط بیت کوین کمی بالاتر از ۵۱ درصد است. این رقم نشان می‌دهد که بیت کوین هنوز هم قوی‌ترین ارز دیجیتال در بازار است، اما جایگاه آن مانند گذشته مطلق نیست.
رابطه مارکت کپ و دامیننس
همانطور که پیش‌تر گفته شد، ارزش بازار (مارکت کپ) نقشی اساسی در محاسبه دامیننس بیت کوین ایفا می‌کند. اما مارکت کپ چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟ مارکت کپ نشان‌دهنده ارزش کل بازار یک ارز دیجیتال خاص است.
برای محاسبه مارکت کپ یک ارز دیجیتال باید تعداد کل واحدهای در گردش ارز را در قیمت واحد آن ارز ضرب کرد؛ مشابه فرمول زیر:
مارکت کپ = تعداد کل واحدهای در گردش * قیمت واحد ارز
به طور کلی ارزهای دیجیتال با مارکت کپ بالا آن‌هایی هستند که ارزش بازار آنها بیش از ۱۰ میلیارد دلار است. ارزهای دیجیتال با مارکت کپ متوسط نوسانات بیشتری دارند، اما پتانسیل رشد آنها نیز بیشتر است. ارزهای دیجیتال با مارکت کپ پایین، ممکن است رشد قابل توجهی در کوتاه‌مدت داشته باشند، اما نوسانات آنها نیز بسیار زیاد است و به طور کلی به عنوان سرمایه‌گذاری پرخطر در بازار ارزهای دیجیتال شناخته می‌شوند.
تا این لحظه از ماه می ۲۰۲۴، تعداد کل بیت کوین‌های در گردش بیش از ۱۹.۶ میلیون و قیمت هر بیت کوین حدود ۶۱,۰۰۰ دلار است؛ با ضرب این دو عدد، مارکت کپ فعلی بیت کوین در محدوده۱,۲۰۰ میلیارد دلار محاسبه می‌شود.
از نظر تاریخی، جهت نوسانات مارکت کپ کلی بازار کریپتو همسو با مارکت کپ بیت کوین بوده است و این موضوع عمدتاً به دلیل موقعیت بیت کوین به عنوان ارز دیجیتال پیشرو در بازار است.
بررسی تاثیر دامیننس بیت کوین بر بازار ارزهای دیجیتال
مفهوم دامیننس بیت کوین زمانیکه تاثیر آن بر سایر ارزهای دیجیتال، موسوم به آلت‌کوین‌ها در نظر گرفته شود اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. نوسانات دامیننس بیت کوین می‌تواند به عنوان یک نشانه پیشرو برای عملکرد بازار سایر ارزهای دیجیتال در نظر گرفته شود.
کاهش میزان سلطه بیت کوین، آغاز دوره‌ای به نام آلت‌سیزن را نوید می‌دهد. به زبان ساده آلت‌سیزن (Alt Season) به معنای افزایش قابل توجه ارزش بازار آلت‌کوین‌ها نسبت به دلار و بیت کوین است. در این دوره، سرمایه‌گذاران به دنبال تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری خود بوده و به سمت پروژه‌های مختلف آلت‌کوین‌ها جذب می‌شوند.
نوآوری، گمانه‌زنی بازار و تغییر در احساسات سرمایه‌گذاران، محرک‌های اصلی این تنوع‌بخشی هستند. در آلت‌سیزن، آلت‌کوین‌ها رشد قیمتی قابل توجهی را تجربه می‌کنند و عملکردی بهتری از بیت کوین دارند. این امر، سهم بیت کوین از کل بازار ارزهای دیجیتال را کاهش می‌دهد.
در مقابل، افزایش دامیننس بیت کوین نشان‌دهنده تقویت اعتماد بازار به پادشاه بازار ارزهای دیجیتال و کاهش توجه به آلت‌کوین‌ها است. ثبات نسبی بیت کوین و سابقه اثبات‌شده آن عامل اصلی تمایل سرمایه‌گذاران به Bitcoin، به خصوص در دوره‌های نوسان یا عدم اطمینان بازار است.
رابطه بین دامیننس بیت کوین و عملکرد آلت‌کوین‌ها، پیچیده و چندوجهی است و بازتابی از احساسات و استراتژی‌های طیف وسیعی از بازیگران بازار است.
تجزیه و تحلیل نوسانات دامیننس بیت کوین می‌تواند پیش‌بینی‌های ارزشمندی در مورد روندهای آینده بازار رمزارزها ارائه دهد. با این وجود، ضروری است که این تحلیل در چارچوبی گسترده‌تر از شرایط و روندهای کلی بازار صورت پذیرد تا تصویری دقیق و کامل از وضعیت موجود به دست آید.
بیشتر بخوانید: انواع تحلیل ارزهای دیجیتال؛ معرفی ۳ روش تحلیل بازار رمزارزها
چرا استفاده از شاخص سلطه بیت کوین اهمیت دارد؟
استفاده از دامیننس بیت کوین (Bitcoin Dominance) می‌تواند برای بررسی و تحلیل بازار رمزارزها مفید باشد، چرا که این شاخص نشان می‌دهد چه میزان از کل بازار رمزارزها توسط بیت کوین کنترل می‌شود.
افزایش دامیننس بیت کوین نشان‌دهنده تمایل سرمایه‌گذاران برای ورود به بازار بیت کوین و کاهش تسلط بیت کوین بیانگر گرایش به سمت آلت‌کوین‌ها و دیگر ارزهای دیجیتال بازار است.
البته این معیار محبوب، از گزند نقد و بررسی نیز در امان نبوده است. عده‌ای معتقدند که تسلط بیت کوین تنها در گذشته و به دلیل تعداد محدود ارزهای دیجیتال موجود از اهمیت بالایی برخوردار بوده و با رشد و تنوع روزافزون این بازار، شاهد افول سلطه بیت کوین خواهیم بود.
با این وجود، دامیننس بیت کوین همچنان معیار ارزشمندی تلقی می‌شود. درک درست این معیار و لحاظ کردن سایر شاخص‌های کلیدی، می‌تواند به تحلیل دقیق بازار کریپتوکارنسی و تصمیم‌گیری آگاهانه در مورد سرمایه‌گذاری در این بازار پویا کمک کند.
